روش های قلمه زدن گل و گیاه در منزل

به طور کلی قلمه زدن یک روش غیر جنسی یا همان غیر تناسلی تکثیر گیاهان است که به صورت گسترده در کشاورزی و مهندسی فضای سبز استفاده می شود و امروزه روش های مختلف آن از محبوبیت زیادی برخوردار شده است.

آشنایی با روش های قلمه زدن

بهتر است بدانید در واقع قلمه بخشی از ساقه گیاه، برگ یا ریشه است که از گیاه مادری جدا می شود و در شرایط مناسب برای ریشه زایی قرار می گیرد. این روش ازدیاد از مهم ترین و رایج ترین روش های تکثیر غیر جنسی گیاهان به شمار می آید که انجام دادن آن موجب حفظ خصوصیات ژنتیکی گیاه مادر می شود از این رو برای انواع گیاهان مانند گل های زینتی و درختان میوه که اصلاح ژنتیک شده اند بسیار مفید خواهد بود و به همین خاطر امکان قلمه زدن به ارث می رسد.

به طور کلی ارقام مختلف رز، ژربرا، آنتریوم و انواع درختان میوه از مهم ترین گیاهانی هستند که قلمه زدن آن ها برای گیاهانی بذر تولید نمی کنند یا تکثیر آن ها به وسیله بذر بسیار مشکل و زمان بر است مفید خواهد بود. برای انجام قلمه زنی بایستی بخشی از ساقه ی گیاه را جدا کرد و درون آب می گذارند تا ریشه بزنند.

پس از ریشه زدن آن را در گلدان دیگر می کارند. برخلاف تکثیر گیاهان با دانه های جمع شده از گیاه مادر در روش قلمه زدن، گیاه جدیدی که رشد می کند دقیقا مشابه گیاه مادر خواهد بود. در برخی از گیاهان گیاهی که از طریق کاشت دانه حاصل می شود ممکن است در ظاهر تفاوت هایی با گیاه مادر داشته باشد.

انواع روشهای های قلمه زنی گیاهان:

توجه داشته باشید که قلمه ها معمولا می توانند به صورت های قلمه ساقه خشبی، قلمه ساقه نیمه خشبی و علفی، قلمه برگ، قلمه جوانه برگ و قلمه ریشه تهیه می شوند که در این میان قلمه ساقه انواع مختلفی را شامل می شود و رایج ترین نوع قلمه خواهد بود.

در این روش قسمتی از ساقه را که دارای جوانه جانبی یا انتهایی است از گیاه مادری جدا می کنند و در محیط مناسب ریشه زایی قرار می دهند. قلمه های ساقه پس از ریشه دار شدن به بستر کاشت مناسب منتقل و در محل اصلی کاشته می شود. انواع روش های قلمه زدن گیاهان به شرح فوق خواهد بود:

• قلمه چوب خشبی:

قلمه چوب سخت یا خشبی ساقه بیشتر در درختان خزان کننده مانند گل یاس، درخت انار، انجیر، انگور و توت کاربرد دارد. بهترین فصل برای زدن این نوع قلمه، فصل زمستان، همزمان با زمان خواب گیاه خواهد بود. قلمه چوب سخت ساقه برای درختان سوزنی برگ مانند درخت نوش، نوئل و سرخدار نیز استفاده می شود.

این قلمه در اواخر فصل پاییز تا اواخر زمستان گرفته می شود. در روش قلمه زدن خشبی قلمه از شاخه های سال جاری یا شاخه های دو تا سه ساله که رسیده باشند و چوب آن ها سفت شده باشد، گرفته می شود. دقت داشته باشید که مناسب ترین طول قلمه در این روش معمولا بین ۱۰ تا ۲۵ سانتی متر خواهد بود و همچنین بستر مناسب برای قلمه های خشبی ماسه رودخانه ای و پرلیت خواهد بود.

• قلمه چوب نیمه خشبی:

قلمه نیمه خشبی یکی دیگر از انواع روش های قلمه زدن است که اغلب در درختان همیشه سبز پهن برگ مانند شمشاد، زیتون، کاملیا، آزالیا، برگ نو و برخی درختان خزان کننده مانند انواع مرکبات استفاده می شود.

این نوع قلمه را هر موقع از سال می توان گرفت اما لازم به ذکر است که گرفتن آن بیشتر در اواخر فصل بهار یعنی پس از پایان رشد سریع گیاهان توصیه می شود. مناسب ترین طول قلمه در این روش بین ۷ تا ۱۴ سانتی متر است به گونه ای که تعدادی از برگ های گیاه در انتهای آن حفظ خواهد شد.

قلمه چوب نرم ساقه معمولا از شاخه های در حال رشد نرم و آبدار بهاره گیاهان خزان دار یا همیشه سبز چوبی مانند یاس زرد، ماگنولیا،  اسپیره، مورد، پیراکانتا و افرا گرفته می شود. بهتر است بدانید که مناسب ترین طول قلمه در این روش بین ۸ تا ۱۲ سانتی متر است و همچنین برای ریشه زایی بهتر لازم است تا برگ های پایینی گیاهتان را حذف کنید. در این روش معمولا از روش مه افشانی برای ریشه دار کردن قلمه و عدم پژمردگی برگ ها استفاده می شود.

قلمه علفی معمولا از ساقه های گوشتی و آبدار گیاهان علفی مانند گل حسن یوسف، شمعدانی، داوودی و میخک گرفته می شود. طول قلمه در این روش بایستی بین ۷ تا ۱۰ سانتی متر باشد که همچنین با کمک روش مه افشانی به ریشه دار شدن گیاه کمک شایانی خواهد شد.

دقت داشته باشید که در انواع روش های قلمه زدن ممکن است گیاهانی باشند که از محل بریدگی، شیره پرورده بیرون می زند و در این مواقع بایستی قلمه چندین ساعت در محیط خشکی نگهداری شود تا محل زخم خشک شده و سپس به محیط کشت اصلی منتقل شود.

در قلمه برگ، پهنک برگ گاهی همراه دمبرگ و گاهی به تنهایی گرفته می شود. در این روش سرعت تکثیر گیاه زیاد است و تعداد بیشتری از هر گیاه مادری به دست خواهد آمد. سانسوریا، بگونیا رکس، پیرومیا، کراسولا و بنفشه آفریقایی از مهم ترین گیاهانی هستند که به این روش تکثیر می شوند.

• قلمه جوانه برگ:

این شیوه از قلمه زدن، زمانی به کار می رود که برگ ها توانایی تولید ریشه را داشته باشند اما نتوانند شاخساره تولید کنند. بنابراین این نوع قلمه شامل پهنک، دمبرگ و قسمتی از ساقه و جوانه در پایین دمبرگ است. معمولا گیاهانی مانند لیمو، هورتانسیا و عشقه به این روش تکثیر خواهند شد.

این شیوه از قلمه زدن برای گیاهانی کاربرد خواهد داشت که بر روی ریشه های خود تولید جوانه می کنند. در این روش با جدا نمودن و کاشت این جوانه ازدیاد گیاه صورت خواهد گرفت. بهترین زمان برای قلمه زدن ریشه اواخر پایین یا اوایل بهار است.

دقت داشته باشید در تمام انواع روش های قلمه زنی گیاهان، چهار عامل رطوبت، دما، نور و بستر کاشت بر ریشه زایی تاثیر دارند. استفاده از برخی عوامل مانند روش مه افشانی، هورمون های ریشه زایی و مواد تنظیم کننده رشد برای تحریک ریشه زایی مفید خواهند بود.

منبع :

برچسب :