فوک یکی از گونه های وسیع آبزی به شمار می رود که تنها در موارد محدودی از آب خارج می شوند. در ایران نیز در دریای خزر و همه دریاچه های مربوط به آن این حیوان مشاهده می شود. در ادامه مطلب قصد داریم شما را با حیوان فوک آشنا نموده و نکاتی در راستای تشخیص آن از شیر دریایی ارائه نماییم.
حیوان فوک و تمایز آن با شیر دریایی
حیوان فوک یا خوک دریایی با اسم علمی باله پایان گروه بزرگی از جانوران پستاندار نیمه آبزی و بالداری را شامل می شود که گونه هایی مانند گراز دریایی، فوک خزدار، شیر دریایی، فیل دریایی، فوک بی گوش، فوک گوش دار و … را در بر می گیرد. فوک ها جانوران آبزی خشکی زی محسوب می شوند.
این حیوانات بامزه و جذاب به نظر می رسند و همه قسمت های بدن آن ها برای طبیعت مفید است و در صورت نبود آن ها اکوسیستم مختل می شود. همانطور که اشاره شد فوک گونه های وسیعی از آبزیان را در بر می گیرد و بوی معده بدی دارد. این جانور تنها در موارد محدودی از آب خارج می شود زیرا به سختی می توان روی ساحل راه برود.
برخی فوک ها دم خیلی کوتاهی دارند و نمی توانند بیشتر از چند ساعت روی زمین باشند و برای حرکت راحت باید به داخل آب بازگردند. در ایران نیز یکی از گونه های فوک به اسم فوک خزری در دریای خزر و دریاچه های متصل به آن یافت می شود. در ادامه مطلب بیشتر با این حیوان نیمه آبزی آشنا می شوید.
فوک و شیر دریایی
به گفته منابع هم حیوان فوک و هم شیر دریایی بال پا یا اعضایی از راسته بال پایان می باشند که به عنوان پستاندار گوشتخوار، باله پا و عموما دریایی ولی نیمه آبی توصیف شده اند. شیر دریایی از لحاظ ظاهری شبیه فوک بوده ولی فوک واقعی نیست. به این دلیل که شیر دریایی و فوک خزدار دارای گوش هستند ولی فوک واقعی فاقد گوش است.
فوک واقعی به خانواده Phocidae متعلق بوده که شامل دو زیر خانواده Phocinae و Monachinae می باشد. در حالی که فوک های گوش دار و شیر دریایی به خانواده Otariidae تعلق دارند. تا کنون ۳۳ گونه فوک در حیات وحش مشاهده شده که شامل ۶ گونه شیر دریایی و ۱۸ گونه فوک واقعی و ۹ فوک گوش دار می باشند.
روش تشخیص فوک از شیر دریایی
می توانید یک حیوان فوک واقعی را از شیر دریایی بر اساس لبه گوش آن تشخیص دهید. در ضمن شیر دریایی باله های جلویی بسیار طویلی دارد که به حیوان کمک کرده روی خشکی حالت عمودی پیدا کند. باله های چرخان عقبی به شیر دریایی اجازه می دهد در خشکی راه برود در حالی که فوک از باله های عقبی تنها برای شنا و از باله های جلویی فقط برای حرکت در خشکی کمک می گیرد.
اگر در ساحل فوک را مشاهده کنید، به صورت افقی روی شکم قرار دارد. فوک ها و شیرهای دریایی دارای صدای متفاوتی نیز هستند. فوک با غرغرهای ملایم ارتباط برقرار می کند در حالی که شیر دریایی با صدای بلندی پارس می کند. زیستگاه این دو جانور نیز متفاوت است و با توجه به نوع گونه به طور زیادی متنوع است.
ولی اکثر فوک ها و شیرهای دریایی دارای یک محدوده زیستی هستند. شیر دریایی در تمام اقیانوس ها به جز اقیانوس اطلس شمالی زیست دارد در حالی که فوک ها را می توان در اقیانوس اطلس شمالی و اقیانوس آرام مشاهده کرد و ضمنا در دریاهای قطبی بیشترین فراوانی جمعیت فوک گزارش شده است.
فوک خزدار و شیر دریایی
تفاوت میان شیر دریایی و دیگر فوک های گوش دار کمی پیچیده می باشد. هر دو مو دارند از این رو فوک خزدار نامیده می شوند. در حالی که فوک واقعی فاقد مو بوده و خالدار است. عمدتا شیر دریایی از فوک ها بزرگتر بوده البته استثنائاتی نیز وجود دارد از جمله فوک فیل جنوبی که در بین همه بال پاها بزرگترین گونه است.
به این ترتیب می توان اندازه فوک را روشی برای تشخیص آن از شیر دریایی دانست. در ضمن فوک خزدار دارای باله پشتی بلندتر و لبه های گوش بزرگتر از شیر دریایی می باشد. همچنین فوک خزدار هنگامی که خیس می شود تیره به نظر می رسد در حالی که شیرهای دریایی قهوه ای رنگ دیده می شوند.
وضعیت حفاظتی فوک ها و شیرهای دریایی
گزارشات نشان می دهد از بین ۹ گونه فوک خزدار، یکی در معرض خطر انقراض قرار دارد. فوک خزدار گالاپاگوس، با ده هزار نفر جمعیت باقی مانده، یکی از گونه های آسیب پذیر بوده و فوک خزدار شمالی، و هفت گونه فوک دیگر با کمترین نگرانی همراه هستند.
همچنین از بین سه گونه فوک واقعی هر سه در معرض خطر انقراض قرار داشته به طوری که فوک خزری با جمعیت ۶۸۰۰، فوک راهب هاوایی با جمعیت کمتر از ۶۳۲ و فوک راهب مدیترانه ای با جمعیت ۳۵۰-۴۵۰ جزو گونه های در حال انقراض شناسایی شده اند.
از بین ۶ گونه شیر دریایی که به آن اشاره شد سه گونه در معرض خطر انقراض می باشد. به طوری که شیر دریایی استرالیایی با جمعیت ۶۵۰۰، گالاپاگوس با جمعیتی بین ۹۲۰۰ تا ۱۰۶۰۰ و شیرهای دریایی نیوزیلند با جمعیت ۳۰۳۱ هر کدام رو به کاهش می باشند.
البته سه گونه دیگر شیر دریایی هم در خطر هستند. شیر دریایی استلر با کمترین نگرانی و شیرهای دریایی کالیفرنیا و امریکای جنوبی با جمعیت ثابت یا در حال افزایش توصیف شده اند. به طور کلی شیر دریایی ژاپنی و فوک راهب کارائیب در حال حاضر جزو گونه های منقرض شده محسوب می شوند به این خاطر که هر دو آخرین بار در دهه ۵۰ مشاهده شده اند.
تهدیدات حیوانات فوک و شیر دریایی
یافته ها حاکی از آن است که هم فوک و هم شیرهای دریایی برای پوست، گوشت و روغن مورد شکار قرار می گیرند. هر چند در سال ۱۹۱۱ صنعت آب بندی توسط کنوانسیون فوک خزدار اقیانوس آرام شمالی محدود شد ولی دهه ها زمان برد تا حمایت های رسمی اعمال گردد.
در ایالات متحده شکار این حیوانات بر اساس قانون فوک خزدار در سال ۱۹۶۶ و قانون حفاظت از پستانداران دریایی در سال ۱۹۷۲ ممنوع اعلام شد، ولی فوک ها و شیرهای دریایی پیشتر به دلیل کشتار دسته جمعی آسیب پیدا کرده بودند. در ضمن IUCN به شکار به عنوان عامل اصلی انقراض فوک راهب کارائیب و شیر دریایی ژاپنی و اشاره دارد.
گفتنی است در حال حاضر همچنان این حیوانات شکار می شوند و امروزه با چالشی دیگر یعنی حفظ بقاء در شرایط تغییرات آب و هوایی روبرو می باشند. به علت افزایش دمای اقیانوس ها، گونه های خاصی از ماهی ها برخی نواحی را رها کرده و فوک ها و شیرهای دریایی گرسنه می مانند.
فوک خزری
در ادامه آشنایی با حیوان فوک بد نیست اطلاعاتی در مورد فوک خزری هم داشته باشید. این جاندار می تواند به سرعت ۳۰ کیلومتر بر ساعت در آب شنا نماید. ولی متاسفانه به خاطر صید و شکار در لیست گونه های در حال انقراض قرار دارد. باید دانست در صورت انقراض فوک خزری اکوسیستم دریای خزر با چالش جدی مواجه می شود.
فوک خزری دارای بدنی دوکی شکل، چشم های درشت، گوش های کوچک و سبیل های طویل و ضخیمی است که حدود ۱۳۴ عدد می رسد. در صورتی که این حیوان رشد کافی پیدا کند قد آن به حدود ۱.۵۰ سانتی متر و وزن هشتاد کیلوگرم خواهد رسید که یکی از کوچکترین گونه های فوک با ده جفت دندان در فک بالا و هشت جفت دندان در فک پایین به شمار می رود.
این نوع فوک در هر دست و پا دارای ۵ انگشت با ناخن های بلند است که فاصله آن ها با پرده پوشانده شده که همانند باله در مهارت شنای فوک ها تاثیر دارد.
ضمنا پاهای فوک خزری در امتداد دم قرار دارد و سطح بدنش را موهای کوتاهی پوشانده که هنگام تولد سفید رنگ است و به تدریج با توجه به سن و فصل به رنگ خاکستری متمایل شده و در زمستان به صورت کامل می ریزد.
جالب است بدانید خال های روی پشت فوک خزری با بالا رفتن سن، تیره تر و بیشتر شده و رنگ بدن آن روشن می شود. با توجه به این که پاهای این حیوان به سمت جلو خم نمی شود از طریق قوز کردن و لولیدن روی زمین حرکت می کند. ضمنا فوک خزری فاقد گوش بوده و با ارتعاش امواج دریا و توسط سبیل های خود با سایر فوک ها ارتباط ایجاد می کند.
فوک خزری برای تغذیه از ماهی های کوچک مانند کیلکا و گاهی سخت پوستان استفاده می کند ولی نوع ماهی مورد استفاده در فصول مختلف ممکن است تفاوت داشته باشد. قابل ذکر است فوک های بالغ در روز سه کیلوگرم ماهی می خورند که در سال این رقم به حدود یک تن می رسد.
این حیوان می تواند تا عمق ۵۰ متری آب نفوذ و یک دقیقه در آن جا بماند ولی از آن جا که آبشش ندارد برای تنفس باید به سطح دریا بیاید. البته رفتن به عمق ۱۵۰ متر و ماندن در این عمق نیز برای فوک گزارش شده است. معمولا این حیوان در پاییز و بهار به تنهایی زندگی می کند.
در پایان این مطلب در صورت تمایل برای آشنایی با حیوان لایگر و حیوان آی آی روی لینک ها کلیک کنید.
منبع :
برچسب :