کنجد گیاهی است که از سوی تعداد فراوانی حشرات مورد حمله قرار گرفته است. اهمیت نسبی این حشرات در کشورها و مناطق گوناگون با یکدیگر تفاوت هایی دارد. آفات کنجد مثل ملخ ها، زنجرک ها و شته ها در تمام مراحل رشدی می توانند باعث آسیب به مزارع کنجد شوند و در مناطق وسیع بیشتر اتفاق می افتند. زنجرک ها علاوه بر تغذیه از گیاه و ایجاد آسیب، موجب انتقال بیماری های ویروسی و خسارت ویروس نیز می شوند. آفات اختصاصی کنجد نظیر اگروتیس برخی از سرخرطومی ها، کارادرینا، پشه و آفات انباری مانند انواع بیدها در مزرعه و انبار آسیب زیادی به کنجد می زنند. شناخت این موارد می تواند موجب تشخیص زودهنگام و در نتیجه کاهش خسارات احتمالی شود. در ادامه مطلب قصدد داریم به مهم ترین آفات کنجد بپردازیم.
مهم ترین آفات کنجد کدامند؟
در ادامه به برخی از آفات کنجد اشاره شده است:
پروانه بذرخوار کنجد
پروانه بذرخوار کنجد که در انگلیسی به آن Sesame leaf roller سوراخ کننده غلاف هم می گویند، تخم های خود را به شکل تکی یا چندتایی در جوانه های انتهایی بوته ها می گذارد. لاروها بعد از تفریخ تخم ها، از طریق تارهای ابریشمی، برگ های کنجد را به یکدیگر می چسبانند و در درون برگ ها شروع به تغذیه می کنند. زمان ظهور غنچه ها و کپسول ها برگ ها را رها می کنند و از کپسول، غنچه و دانه های کنجد تغذیه می کنند. حداکثر خسارت این آفت بر روی کپسول ها است.
نمونه برداری هفتگی از مزارع کنجد منطقه حاجی آباد هرمزگان نشان می دهد این آفت ۶ تا ۷ نسل در سال زادوولد دارد. کنترل شیمیایی آن با استفاده از سموم تماسی گوارشی و نفوذی مثل دیمتوات، دیازینون، مالانیون و سایپرمترین امکان پذیر است.
سن سبز پنبه
حشره کامل ۱۴ تا ۱۸ میلی متر طول و ۹ تا ۱۱ میلی متر عرض دارد. رنگ بدن او سبز و تخم های آن به رنگ سفید است. این حشره پوره هایی به رنگ نارنجی با سر قرمز رنگ دارد. در مناطق سردسیر و معتدل، زمستان گذرانی آن به صورت حشره کامل زیر بوته ها و سایر پناهگاه ها است. آن ها در بهار ظاهر می شوند و تخم می گذارند. در مناطق گرمسیر مثل هرمزگان زمستان گذرانی آن به شکل پوره های سن یک و دو است. تخم های آن در دسته های ۴۰ تا ۷۰ تایی زیر برگ ها قرار می گیرد. تعداد تخم هر حشره ماده تا ۱۶۰ عدد شمارش شده است.
این آفت دارای چهار نسل در سال است. نفوذ استایلت ها یا یک قطعه دهانی در حشرات و تزریق بزاق به بافت گیاه و تغذیه مستقیم از شیره گیاه موجب صدمه به آن می شود. تغذیه سبب بی رنگی و تغییر شکل اندام گیاهی می شود و با از بین بردن مواد غذایی گیاهی، رشد آن را تا حد قابل توجهی به تعویق می اندازد. برای مبارزه شیمیایی با آن استفاده از سموم اکسی دیمتون متیل و مونوکلروفوس یک یا دو بار در سال پیشنهاد می شود.
زنجرک چغندر قند
زنجرک چغندر قند در بیشتر مزارع قابل مشاهده است. اندازه آن تقریبا ۳ میلی متر و رنگ آن سبز است. این حشره در اوایل فصل بهار زخم های خود را زیر پوست و درون بافت های برگ قرار می دهد که بعد از طی کردن دوران جنینی به پوره تبدیل می شوند. پوره ها از شیره برگ تغذیه می کنند و رنگ آن ها به زرد قهوه ای همراه با لکه های سبز تبدیل می شود. برای مبارزه شیمیایی با آن از متاسیستوکس، دیمتوات، استامیپراید و دسیس استفاده می شود.
کرم برگ خوار
این آفت بیشتر به مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر مربوط می شود. به همین خاطر در قسمت های جنوبی کشور شایع تر است. حشره بالغ شب پره ای به طول ۲ سانتی متر است و عرض بدن آن با بال های باز تقریبا ۴ سانتی متر می شود. رنگ این حشره قهوه ای است و روی بال های جلویی آن طرح هایی مشاهده می شود. بدن این آفت پرزدار است. تخم های این حشره با پوشش تار مانندی پوشانده می شوند و در دسته های چندتایی قرار می گیرند. لارو این آفت ۵ سال سن دارد و بدن آن پرز ندارد.
تغذیه لاروهای سن ۱ از سطح زرین برگ است و در سنین بعدی به روی برگ ها می آیند. به همین خاطر از همه قسمت های برگ تغذیه می کنند. به گونه ای که فقط برگ ها باقی می مانند. لاروها به قسمت های دیگر گیاه حمله ور می شوند. دامنه میزبانی این آفت وسیع است و شامل چندین گیاه زراعی مانند پنبه، پیاز و بادمجان می شود. زمستان گذرانی این آفت به شکل شفیره در خاک و در سال تقریبا ۷ نسل است. زمانی که دمای هوا در بهار به ۲۰ درجه سانتی گراد می رسد، حشرات بالغ از خاک بیرون می آیند. حشرات بالغ در شب مسافتی نزدیک به ۱ کیلومتر پرواز می کنند. بیشترین خسارت این آفت به تغذیه لارو سن دوم مربوط می شود و چهارمین نسل این آفت به علت مصادف شدن با زمان گل دهی کنجد از لحاظ اقتصادی ضرر بیشتری دارد.
مگس سفید
این آفت به علت گستردگی، انتقال بیماری های ویروسی، مقاومت به حشره کش ها و تنوع بالای میزبان، از آفات مهم کشاورزی محسوب می شوند. این حشره ریز در حدود ۱ تا ۱.۵ میلی متر طول دارد و حشرات نر از ماده ریزتر هستند. رنگ بدن این آفت به علت وجود پوشش موم مانندی که روی بدن شان قرار دارد، به رنگ سفید مشاهده می شود. تخم های این حشره به صورت تکی و دسته ای در زیر برگ قرار می گیرد. مگس سفید دهانی مکنده و سوراخ کننده دارد که از طریق آن تغذیه می کند.
این حشره ماده ای به نام عسلک تولید می کند و محیط رشد مطلوبی را برای قارچ ها فراهم می کند. این آفت میزبان های گوناگونی دارد. حشرات ماده تقریبا ۲۵۰۰ تخم می گذرانند که در مدت زمان ۱۰ روز تقریخ می شوند. پوره ها به مدت ۳ هفته از برگ ها تغذیه می کنند تا تبدیل به شفیره شوند. شفیره ها بعد از ۱ هفته به حشرات بالغ تبدیل می شوند.
کرم های طوقه بر
حشره کامل این آفت شب پره بزرگی است که ۲۰ میلی متر طول و ۵۰ میلی متر عرض دارد. رنگ این شب پره زرد تا خاکستری و قهوه ای است. تخم های این حشره بیشتر در دسته های ۱۵ تایی مشاهده می شود. رنگ لاروها از سبز تا سیاه و یا خاکستری متغیر است. خسارت این آفت در مرحله لاروی به شکل تغذیه از برگ، ساقه، ریشه و طوقه گیاه شکل می گیرد. فعالیت لاروها زمان شب بیشتر است و روزها مخفی می شوند. دامنه میزبانی این حشره گسترده است و شامل گونه های علف های هرز و گیاهان زراعی می شود. لاروها در سن آخر در عمق ۲۰ سانتی متری خاک زمستان خود را می گذرانند. با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا به سطح خاک آمده، سپس به شفیره تبدیل می شوند.
شفیره ها بعد از ۲ تا ۴ هفته تبدیل به حشرات بالغ می شوند. تغذیه لارو سن ۱ از برگ ها است و خسارت زیادی به آن وارد نمی کند. اما از سن دوم لاروها در خاک می افتند و از طوقه و ریشه گیاه تغذیه می کنند. این آفت در سال دارای سه نسل است.
شناخت بیماری های رایج گیاه در کنجد
برخی از بیماری های رایج در کنجد به شرح زیر هستند:
توده هایی از اسپورهای مربوط به سفیدک، سطح برگ گیاه را به طور کامل مورد پوشش قرار می دهند که بعد از مدتی این توده ها خشک و زرد خواهند شد. به طور معمول این بیماری در گیاهانی با ۴۵ تا ۶۰ روز سن ظاهر می شوند. بیماری های مذکور با گردپاشی سولفور به مقدار ۲۵kg/ha یا محلول پاشی سولفور محلول به مقدار۲/۵kg/ha به راحتی قابل کنترل است.
مخرب ترین بیماری کنجدی، فیلودی یا ظهور گل های سبز رنگ است. ویژگی مهم این بیماری این است که گلبرگ های گل مانند برگ ها به رنگ سبز دیده می شود که این حالت در اثر طولانی بودن دوره رشد رویشی به وجود می آید. بیماری های فیلودی در اثر نوعی مایکوپلاسما که برگ را سوراخ می کند، انتقال پیدا می کنند. از کارهای موجود برای کنترل بیماری فیلودی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- کشت واریته های مقاوم به ناقل و مایکو پلاسما
- اجرای عملیات زراعی برای کاشت آلودگی ناشی از ناقل
- استفاده از حشره کش برای کنترل سوراخ کننده برگ سبز
-
پلاسیدگی سیاه ساقه
یکی از بیماری های خطرناک موجود در کنجد است که در کشت تابستانه به شکل فاریاب و کشت پاییزه مشاهده می شوند. وقوع آفت کنجد یا این بیماری در شرایط خشکی شدیدتر است و در مراحل رشد گیاه رخ می دهد. به همین خاطر وجود این بیماری عملکرد را تا ۵۷ درصد کاهش می دهد. بیشتر ساقه ها از ناحیه طوقه به شدت مورد حمله قرار می گیرند.
پوسیدگی هایی به رنگ زغالی به شکل قهوه ای کم رنگ در ناحیه طوقه یا در نزدیکی سطح خاک روی ساقه مشاهده می شوند. پدیده تغییر رنگ، به آهستگی به قسمت های بالایی ساقه و ارتفاعات بالاتر نیز کشیده می شوند. علاوه بر این در برخی مواقع تغییر رنگ در شاخه ها نیز دیده می شود. بخش آلوده شده، نکروز و تیره تر می شود. به علت آسیب دیدگی ساقه ها، برگ ها به تدریج زرد خواهند شد و در مراحل بعدی ریشه به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد. گیاه آلوده ظرف مدت یک هفته بعد از آلودگی از بین رفته و می میرد. این بیماری از طریق روش های زیر کنترل می شود:
-
- تیمار بذرو با سوسپانسیون به مقدار ۰ml/kg5
- تیمار بذر با کاربنداریم یا کلروتالونیل یا کاپتان به مقدار ۳g/kg
- محلول پاشی با استفاده از کار بندازیم
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات آفات یونجه، آفات زعفران و آفات توت فرنگی را نیز مطالعه فرمایید.
منبع :
برچسب :