مقدمه
افرادی که زیر ۶۵ سال سن دارند و با مشکلات حافظه روبرو هستند، احتمال خیلی کمی دارد که به بیماری آلزایمر مربوط باشد. اما باید دلیل و راه حل آن را بررسی کرد.
فراموشی در جوانان هم به اندازه‌ی افراد مسن اتفاق می‌افتد، اما تفاوت در برداشت آن‌ها از این موضوع است. افراد مسن معمولا نگران سلامت مغز و کاهش حافظه هستند، در حالی که جوانان به ندرت به این مسئله اهمیت می‌دهند. فراموشی اغلب بی‌اهمیت تلقی می‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند نگران‌کننده باشد.
مهم ترین دلایل ضعف حافظه در جوانان چیست؟
1.کمبود خواب یا خواب بی کیفیت
خواب برای عملکرد بهینه مغز ضروری است. کمبود خواب می‌تواند بر حافظه شما تأثیر بگذارد. دلیل این امر آن است که کمبود خواب منجر به:
● مشکل در تمرکز
● نوسانات خلقی
● تاری دید
● سردرد و … می‌شود.
وقتی از کمبود خواب رنج می‌برید، به خاطر سپردن اطلاعات دشوار است و بسیاری از چیزها به فراموشی سپرده می‌شود. بسیاری از مراجعان که احساس می‌کردند به آلزایمر مبتلا شده اند، پس از اصلاح میزان کافئین (قهوه) مصرفی و تغییر سبک زندگی خواب عمیق تر و طولانی تری داشته و بهبود حافظه چشمگیری را تجربه کرده اند.
راه حل:
برای اطمینان از اینکه به خوبی استراحت کرده‌اید، هر شب حداقل 6 تا 8 ساعت بخوابید. خواب عمیق و باکیفیت هم برای حافظه خوب ضروری است.
2.افسردگی
تحقیقات نشان داده است که افسردگی در تمام گروه‌های سنی، قوی‌ترین عامل خطر برای از دست دادن حافظه است. افسردگی یک اختلال روانی است که با عوامل زیر نمایان می شود:
● احساس شدید غم و ناامیدی
● از دست دادن لذت نسبت به فعالیت‌های لذت‌بخش قبلی
● افکار خودکشی
اثر افسردگی در کمبود حافظه افسردگی :
- فراموشی
- مشکل در تمرکز
- در حالت شدید منجر به حالت بالینی به نام زوال عقل کاذب می‌شود که در آن فرد مبتلا به افسردگی علائمی شبیه به زوال عقل دارد. برخی از این علائم شامل کندی گفتار، فراموش کردن افراد و اشیاء و پاسخ کند به محرک‌های خارجی است.
راه حل:
مشکلات حافظه با درمان افسردگی برطرف خواهد شد پس افسردگی خود را درمان کنید! مهمترین کار برای درمان افسردگی ورزش و مراجعه به روان شناس است.
3.مصرف برخی داروها
حافظه شما می‌تواند تحت تاثیر داروها قرار بگیرد. برخی داروها می‌توانند در افراد جوان و مسن باعث مشکلات حافظه شوند. ممکن است ضعف حافظه شما به علت استفاده از یکی از این داروها باشد:
- مهارکننده‌های استیل کولین: این داروها برای کنترل مشکلات گوارشی، اسپاسم‌های عضلانی و بیماری‌های ریوی تجویز می‌شوند.
- ضدافسردگی‌ها: که برای درمان افسردگی و در برخی موارد، میگرن تجویز می‌شوند.
- داروهای ضد فشار خون: این داروها برای کنترل فشار خون بالا تجویز می‌شوند.
- آرامبخش‌ها: این داروها برای اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی و بی‌خوابی تجویز می‌شوند.
راه حل:
اگر متوجه شدید که داروهایتان بر حافظه شما تأثیر می‌گذارد، از پزشک خود بخواهید داروی جایگزین برای شما تجویز کند.
داروهایی که ممکن است روی حافظه تأثیر بگذارند:
| نام دارو | جایگزین احتمالی |
| پاروکستین (Paroxetine): یک داروی ضدافسردگی | دیگر داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین (fluoxetine) یا سرترالین (sertraline) یا نوع دیگری از داروهای ضدافسردگی مانند دولوکستین (duloxetine) یا ونلافاکسین (venlafaxine). |
| سایمتیدین (Cimetidine): دارویی برای سوزش معده | نوع دیگری از داروی سوزش معده، مانند لانسوپرازول (lansoprazole)، امپرازول (omeprazole) یا آزومپرازول (esomeprazole). |
| اکسی بوتینین (Oxybutynin) یا تولترودین (Tolterodine): داروهایی برای مثانه بیش‌فعال | دیگر داروهای مثانه بیش‌فعال، مانند تروسپیوم (trospium)، سولیفناسین (solifenacin) یا داریفناسین (darifenacin). |
| آمی تریپتیلین (Amitriptyline)، دسیپرامین (Desipramine) یا نورتریپتیلین (Nortriptyline): داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای | نوع دیگری از دارو، بسته به دلیلی که پزشک داروی ضد افسردگی سه حلقه‌ای را برای شما تجویز کرده است |
| داروهای سرماخوردگی یا آلرژی حاوی بروم فنیرامین (Brompheniramine)، کلرفنیرامین (Chlorpheniramine) یا دیفن‌هیدرامین (Diphenhydramine) | لوراتادین (loratadine) یا سایر آنتی‌هیستامین‌های غیرخواب‌آور. |
4. استرس و اضطراب
استرس و اضطراب شدید باعث مشکلات حافظه و مانع از تمرکز شما روی اطلاعات ضروری و ثبت این اطلاعات در حافظه بلندمدت می‌شوند. علاوه بر این، استرس و اضطراب می‌توانند بر توجه شما تأثیر بگذارند و در شکل‌گیری خاطرات جدید و بازیابی خاطرات ذخیره‌شده اختلال ایجاد کنند.
راه حل:
برای استرس: سعی کنید استراحت کنید و از راهکارهای مدیریت استرس در زندگی روزمره خود استفاده کنید. از انجام چند کار به طور همزمان خودداری کنید، مسئولیت غیرضروری قبول نکنید و در صورت نیاز از بقیه درخواست کمک کنید.
برای اضطراب: ممکن است نیاز به کمک حرفه‌ای داشته باشید، روان شناس یا روانپپزشک شما با مهارت‌ها و تکنیک‌های مقابله با اضطراب یا دارو به درمان اضطراب کمک می‌کند.
5. آیا کم‌کاری تیروئید باعث صعف حافظه می شود؟
کم‌کاری تیروئید می‌تواند به طور مستقیم بر حافظه تاثیر منفی بگذارد و همچنین باعث اختلال در خواب و ایجاد افسردگی شود که هر دو می‌توانند علت فراموشی باشند.
راه حل:
یک آزمایش خون ساده می‌تواند نشان دهد که آیا تیروئید شما به درستی کار می‌کند یا خیر. در صورتی که مشکل تیروئید مشخص شد حتما تحت نظر فوق تخصص غدد باشید.
6. الکل چه اثری بر حافظه دارد؟
مصرف مداوم یا بیش از حد الکل می‌تواند حتی پس از برطرف شدن اثرات آن، بر حافظه کوتاه مدت تأثیر بگذارد.
راه حل:
اگر نمیتوانید الکل را کاملا کنار بگذارید بهتر است مصرف الکل را به کمترین میزان برسانید.
چگونه حافظه را تقویت کنیم و از زوال عقل پیشگیری نماییم؟
در اینجا به کارهایی اشاره می‌کنیم که همه افراد در هر سنی می‌توانند برای تقویت حافظه و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل انجام دهند:
- ورزش و فعالیت هوازی داشته باشید: پیاده‌روی، دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری را به طور منظم انجام دهید.
- از رژیم غذایی مدیترانه‌ای پیروی کنید: این رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، ماهی و روغن زیتون است.
- از مصرف الکل، مواد مخدر و داروهای غیرمجاز خودداری کنید: این مواد می‌توانند به سلول‌های مغزی آسیب برسانند و بر حافظه تأثیر بگذارند.
- خواب کافی داشته باشید: برای داشتن حافظه‌ی قوی و سلامت مغز به ۷-۸ ساعت خواب با کیفیت در شبانه‌روز نیاز دارید.
- در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنید: ارتباط با دیگران و داشتن روابط اجتماعی برای سلامت مغز و پیشگیری از زوال عقل مفید است.
- فعالیت‌های جدید و چالش‌برانگیز ذهنی را دنبال کنید: یادگیری یک زبان جدید، حل جدول، نواختن موسیقی و انجام بازی‌های فکری به تقویت حافظه کمک می‌کند.
- ذهن‌آگاهی تمرین کنید: تمرین‌هایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق به کاهش استرس و بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند.
- نگرش ذهنی مثبت داشته باشید: خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی بر سلامت روان و عملکرد مغز تاثیرگذار است.
عوامل خطر زوال عقل و فراموشی در جوانان
هشت عامل وجود دارد که به عنوان علت زوال عقل شناخته شده‌اند یا به شدت به آن مشکوک هستند:
- آیا آلزایمر و زوال عقل ژنتیکی است؟
داشتن دو نسخه جهش یافته از ژن آپولیپوپروتئین (APOE4) ε4 یک عامل خطر ژنتیکی مهم برای بیماری آلزایمر است. این خطر به این دلیل است که وجود این جهش باعث می‌شود آمیلوئید از مغز پاک نشود و پلاک‌هایی در مغز ایجاد شود که روند مرگ سلولی و بیماری آلزایمر را آغاز می‌کند.
با آزمایش ژنتیک پیشگیری از آلزایمر می توانید وجود جهش ژنتیکی آلزایمر را در خود بررسی کنید. اگر در خانواده شما سابقه ابتلا به آلزایمر وجود دارد یا خودتان علائمی از فراموشی دارید که نگرانتان می کند، کافی است این آزمایش را یکبار در طول عمر انجام دهید.
- اختلال مصرف الکل (AUD):
ابتلا به اختلال مصرف الکل با آسیب به چند ناحیه از مغز، از جمله لوب‌های پیشانی مرتبط است. این آسیب منجر به مشکل در عملکردهای اجرایی و حافظه فعال می‌شود. - انزوا و تنهایی اجتماعی:
انزوای اجتماعی یک عامل خطر مهم برای زوال عقل است. اگرچه مکانیزم دقیق آن ناشناخته است، اما ممکن است به این دلیل باشد که مغز ما تا حد زیادی برای تعاملات اجتماعی تکامل یافته است. افرادی که تماس‌های اجتماعی کمتری دارند، تعاملات اجتماعی کمتری دارند و سلامت مغزشان کاهش می یابد. - کمبود ویتامین D چه اثری روی حافظه و آلزایمر دارد:
دریافت ناکافی ویتامین D می‌تواند منجر به عفونت‌های ویروسی بیشتری شود. تحقیقات متعددی نشان می‌دهند که برخی عفونت‌های ویروسی خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهند.در آزمایش تغذیه و سلامتی ، میزان نیاز ژنتیکی به ویتامین دی مشخص می‌شود. - کم‌شنوایی:
کم‌شنوایی خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. این احتمالاً به دلیل کاهش تحریک مغز و کاهش تعاملات اجتماعی است. استفاده از سمعک این خطر را کاهش می‌دهد. - سابقه سکته مغزی:
داشتن سابقه سکته مغزی یک عامل خطر است زیرا سکته‌ها به طور مستقیم به مغز آسیب می‌رسانند که می‌تواند منجر به زوال عقل عروقی شود. - بیماری قلبی:
بیماری قلبی یک عامل خطر عمده برای سکته مغزی است که می‌تواند منجر به زوال عقل عروقی شود. - دیابت در مردان:
ابتلا به دیابت در مردان می‌تواند به روش‌های مختلفی منجر به زوال عقل شود. چرا فقط در مردان؟ محققان می گویند به این دلیل است که مردان میانسال نسبت به زنان میانسال بیشتر در معرض ابتلا به سکته‌های کوچک مرتبط با دیابت هستند که باز هم می‌تواند منجر به زوال عقل شود.
گام های عملی برای پیشگیری از فراموشی و آلزایمر:
- سابقه خانوادگی خود را بررسی کنید: اگر سابقه ابتلا به بیماری آلزایمر یا سایر اختلالات حافظه در خانواده شما وجود دارد، با تماس بگیرید و برای مشاوره رایگان با متخصصین اقدام کنید.
- سبک زندگی سالمی را دنبال کنید: از مصرف الکل و دخانیات خودداری کنید، به طور مرتب ورزش کنید، و رژیم غذایی متعادلی داشته باشید.
- بیماری‌های زمینه‌ای خود را کنترل کنید: دیابت، فشار خون بالا و افسردگی را به طور منظم تحت نظر پزشک قرار دهید و در صورت نیاز، درمان مناسب را دریافت کنید.
- معاینات منظم پزشکی داشته باشید: معاینات منظم توسط پزشک، به ویژه اگر سابقه خانوادگی یا عوامل خطر دیگری دارید، می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مداخلات به موقع کمک کند.
به یاد داشته باشید: زوال عقل زودهنگام، نقطه پایانی نیست. با آگاهی، پیشگیری و اقدام به موقع، می‌توان امید به آینده‌ای روشن‌تر را در دل تاریکی این بیماری روشن کرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان آزمایش ژنتیکی آلزایمر با ما تماس بگیرید:
02188920257
ما اینجا هستیم تا در این مسیر یاری‌گر شما باشیم.
سخن پایانی
بسیاری از افراد در جوانی مشکلات حافظه را نادیده می گیرند، زیرا فکر می کنند فراموشی فقط برای بزرگسالان اتفاق می افتد. مشکلات حافظه در جوانان می تواند ناشی از عوامل متعددی مانند کمبود خواب، افسردگی و اضطراب باشد، اما با مدیریت علت زمینه ای قابل حل است.
اگر مشکلات حافظه شما را آزار می دهد، صحبت با پزشک برای بررسی اینکه آیا علل قابل برگشتی در ریشه مشکل وجود دارد، مفید است. کارهایی مانند خواب بیشتر، تغییر دارو یا برنامه کاهش استرس می تواند حافظه شما را به مسیر درست برگرداند.