در بیماری سارکوپنیا توده عضلانی بدن از بین می رود و با چربی جایگزین می شود. این عارضه از حدود ۴۰ سالگی شروع شده و می تواند مشکلات بسیاری را با افزایش سن ایجاد کند. اگر مایلید تا از علائم سارکوپنیا و درمان آن بیشتر بدانید با ادامه مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با علائم سارکوپنیا و درمان آن
به کاهش عضلات و جایگزین شدن چربی به جای توده عضلانی بدن سارکوپنیا گفته می شود که به طور معمول سن معنی دارد و این عارضه می تواند مشکلات بسیاری را در پیری ایجاد کند. از دست دادن توده عضلانی به علت روند طبیعی پیری نیز سارکوپنیا نامیده می شود.
این کاهش عضلات سبب کاهش قدرت فرد شده در نتیجه راه رفتن و تعادل هم تحت تاثیر قرار می گیرد. بیماری سارکوپنیا می تواند بر توان فرد در انجام امور روزانه مثل بالا رفتن از پله ها، بلند کردن وسایل و راه رفتن تاثیر بسیاری بگذارد. مطابق اطلاعات منتشر شده از سوی بنیاد بین المللی پوکی استخوان، توده عضلانی در حدود سن ۴۰ سالگی شروع به کاهش نموده و از دست دادن بافت ماهیچه ای ممکن است با رسیدن به سنین ۶۰ و ۷۰ پیشرفت سریعتری داشته باشد.
اگرچه میزان دقیق کاهش متغیر می باشد و احتمال دارد فرد در هر دهه ۳-۸ درصد کاهش حجم عضلات پیدا کند. از دست دادن توده عضلانی شامل کاسته شدن تعداد فیبرهای ماهیچه ای و سایز آن ها است. ترکیب فیبرهای ماهیچه ای کمتر و کوچکتر سبب آتروفی یا کوچک شدن ماهیچه ها می گردد.
در ادامه مطلب قصد داریم به علائم سارکوپنیا پرداخته و شما را با این بیماری بیشتر آشنا نماییم.
سارکوپنیا با چه علائمی همراه است؟
با توجه به میزان توده عضلانی از دست داده شده، علائم سارکوپنیا ممکن است تفاوت داشته باشد. به این ترتیب علائم سارکوپنیا به میزان توده عضلانی فرد بستگی داشته و شامل موارد زیر است:
- ضعف و خستگی
- کاهش سایز ماهیچه ها
- از دست دادن استقامت
- کاهش تعادل
- مشکل در بالا رفتن از پله
- کاهش وزن بی دلیل
با این وجود این علائم می تواند در بیماری های دیگر نیز مشاهده شود. ولی اگر یک یا چند مورد از این علائم تجربه می شود که علتی برای آن تشخیص نمی دهید بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.
انواع سارکوپنیا
سارکوپنیا یک عارضه شایع وابسته به سن تلقی می شود که حدود ده درصد از افراد بزرگسال بالای ۵۰ سال را درگیر می کند. پس از سن میانسالی، بزرگسالان به صور متوسط سالانه سه درصد از توان ماهیچه ای خود را از دست می دهند. از این رو متاسفانه افراد مبتلا به سارکوپنیا نسبت به افراد عادی امید به زندگی کمی دارند.
این کاهش عضله با ریسک عواقب جانبی نظیر ناتوانی جسمی، کیفیت پایین زندگی و مرگ همراه می شود. هر چند برخی از علل و علائم سارکوپنیا به روند طبیعی پیری مربوط است ولی بعضی علل آن قابل پیشگیری و کنترل می باشد. در واقع یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می تواند روند سارکوپنیا را معکوس نموده و بر طول عمر و کیفیت زندگی فرد بیفزاید.
در حالت کلی دو نوع سارکوپنیا وجود دارد. اولیه و ثانویه.
۱. سارکوپنیا اولیه
این عارضه به سن وابسته بوده و علائم و علت واضح دیگری ندارد. سارکوپنیا اولیه تخریب توده بدون چربی و سیستم اسکلتی عضلانی وابسته به سن می باشد که برخی عوامل سبب ایجاد و پیشرفت آن می شود از جمله:
- کاهش عملکرد میتوکندری
- کاهش تعداد سلول های ماهواره ای ماهیچه ای و عصب های حرکتی
- ازدیاد ساخت سایتوکاین های التهابی
- کاهش ترشحات هورمونی به عنوان هورمون های جنسی و رشد
- از بین رفتن اشتها
- کاهش وزن و قدرت بدن در سنتر پروتئین های ماهیچه ای
۲. سارکوپنیا ثانویه
سارکوپنیا ثانویه از سایر شرایط جانبی ناشی می شود. این عارضه به علت فعالیت بدنی نامناسب و تمرینات ایجاد شده که سبب از دست دادن ماهیچه ها بخصوص در اندام تحتانی می گردد. ضمنا ممکن است به علت برخی بیماری ها و اختلالات در بدن روی دهد از جمله:
- سرطان بدخیم
- نارسایی ارگان های اصلی شامل کلیه، کبد، قلب و مغز
- تغذیه نادرست
- اختلال سیستم غدد درون ریز
- اختلالات تغذیه ای به علت مصرف کم پروتئین یا کمبود آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب غیر اشباع
به طور کلی با افزایش سن، تغییرات بخصوصی در بدن روی می دهد که در میزان و شدت علائم سارکوپنیا نقش دارند. به طور مثال هرچه فرد سالمندتر می شود، قدرت بدن او در ساخت پروتئین های رشد کمتر شده و سلول های عضلانی کوچکتر می شوند.
ضمنا تغییرات هورمونی وابسته به سن نظیر سطح تستوسترون و فاکتور رشد انسولین می تواند موجب کاهش حجم عضلات گردد.
عوامل موثر در ایجاد سارکوپنیا
در بعضی افراد علت اصلی سارکوپنیا قابل شناسایی است و در برخی هیچ علت و علائم واضحی برای تشخیص بیماری وجود ندارد. با توجه به علت اصلی دسته بندی دیگری از سارکوپنیا به عنوان سارکوپنیا اولیه و ثانویه همانطور که اشاره شد می تواند مفید واقع شود. هر چند پیری علت اصلی ایجاد این عارضه است ولی عوامل دیگری هم در از دست دادن توده عضلانی نقش دارند از جمله:
۱. سبک زندگی کم تحرک
فعالیت بدنی کم یا بی تحرکی با افزایش سن فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری سارکوپنیا قرار می دهد. عدم استفاده از عضله ها یکی از محرک های اصلی بروز سارکوپنیا بوده که منجر به پوکی و تضعیف سریعتر عضلات می گردد. استراحت بیش از اندازه، بی تحرکی پس از آسیب دیدگی یا بیماری می تواند منجر به از دست دادن سریع عضلات شود.
ضمنا بی تحرکی و کم تحرکی می تواند به چرخه ای معیوب تبدیل شده و قدرت عضله کاسته شود. در نتیجه خستگی افزایش یافته و بازگشت به فعالیت طبیعی سخت تر می شود.
۲. تغذیه نادرست
رژیم غذایی نادرست و نامناسب می تواند از عوامل بروز سارکوپنیا باشد. هر چند تغذیه نامناسب در هر سنی خوب نبوده ولی ممکن است کاهش توده عضلانی را در افراد مسن سرعت بخشد. استفاده زیاد از غذاهای تولید کننده اسید مثل غلات و غذاهای فراوری شده و عدم مصرف میوه و سبزیجات به میزان کافی می تواند بر حجم ماهیچه اثر منفی داشته باشد.
رژیم غذایی با پروتئین و کالری ناکافی منجر به کاهش وزن و کاهش حجم عضله ها می شود. متاسفانه رژیم های کم پروتئین و کم کالری به علت تغییر در حس چشایی، مشکلات دندانی، یا مشکلات در خرید و پخت و پر با بالا رفتن سن بیشتر شیوع می یابد.
۳. التهاب مزمن
بیماری های طولانی مدت یا مزمن می تواند سبب التهاب شده و سیستم دفاعی بدن را دچار اختلال نماید. از این رو موجب از بین رفتن ماهیچه ها می شود. به طور مثال در مطالعه ای بر روی مبتلایان به التهابات مزمن ناشی از بیماری انسداد مزمن ریوی مشخص شد توده عضلانی بیشتر بیماران به طور چشمگیری کاهش یافته است.
از جمله بیماری های دیگری که سبب التهاب مزمن یا طولانی مدت می شوند عبارت است از:
۴. استرس بیش از حد
استرس بیش از حد می تواند ابتلا به سارکوپنیا را سرعت بخشد. به طور مثال بیشتر افراد مبتلا به بیماری های مزمن کبدی، کلیه، نارسایی قلبی و سرطان به دلیل افزایش استرس و کم تحرکی، به سارکوپنیا دچار می شوند. هر چند این عارضه بیشتر در افراد کم تحرک مشاهده می شود ولی حقیقت این است که در افراد از نظر روحی فعال نیز احتمال بروز دارد.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به سارکوپنیا می باشند؟
از جمله گروه های پر خطر و در معرض ابتلا به این عارضه شامل موارد زیر هستند:
پژوهش ها در مکزیک نشان می دهد که شیوع سارکوپنیا در مردان ۱۵ درصد و در زنان ۶۵-۷۰ سال حدود ۲۴ درصد می باشد. و در هر دو گروه مردان و زنان ۸۰ سال ۵۰ درصد است. در کشورهای آسیایی دیده شده که میزان شیوع این عارضه بین ۸-۲۲ درصد در خانم ها و ۶-۲۳ درصد در مردها است.
مشکلات و عوارض ناشی از سارکوپنیا
از جمله مشکلات و عوارض ناشی از این عارضه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ضعف و خستگی مداوم
- کاهش زیاد کیفیت زندگی
- از دست دادن تعادل و زمین خوردن های مکرر
- کاهش عملکرد شناختی
- شکستگی بیشتر عضلات با زمین خوردن
- بیماری عروق محیطی
- مچ درد
در ضمن ریسک دیس لیپیدمی و مرگ و میر قلبی عروقی در افراد مبتلا به این عارضه به ویژه افراد مبتلا به چاقی سارکوپنیا بیشتر خواهد بود. به طور کلی از بین رفتن توده عضلانی در سارکوپنیا شامل کاهش تعداد فیبرهای عضلانی و هم اندازه آن ها می گردد که این موارد سبب آتروفی یا کوچک شدن ماهیچه ها می شوند.
هر چند سارکوپنیا به خودی خود به علت بهداشت منفی می باشد ولی می تواند عامل خطر بروز بیماری های زیادی باشد. در نتیجه موارد زیر را به دنبا دارد:
- خطر مرگ
- محدودیت جسمی حرکتی
- ناتوانی های فردی
- هزینه درمانی بالا
- نیاز به مراقبت طولانی
مراحل بیماری سارکوپنیا
مراحل بیماری سارکوپنیا با توجه به شدت آن شامل سه مرحله زیر می باشد.
۱. پرسارکوپنیا
بر اساس توده عضلانی کم و بدون تاثیر بر توان عضلانی یا عملکرد بدنی مشخص شده و این مرحله تنها با تکنیک هایی که توده عضلانی را اندازه گیری می نماید، فابل تشخیص خواهد بود.
۲. سارکوپنیا
با توده عضلانی پایین، قدرت عضلانی کم یا کاهش عملکرد بدنی مشخص می شود.
۳. سارکوپنیا شدید
در این مرحله هر سه معیار توده عضلانی پایین، قدرت عضلانی کم و عملکرد بدنی پایین مشهود است. شناخت مراحل این بیماری ممکن است در انتخاب درمان ها و تعیین اهداف بهبودی مناسب تاثیر داشته باشد.
تشخیص سارکوپنیا
پزشکان غالبا سارکوپنیا را مطابق علائمی که بیمار بیان می کند، تشخیص می دهند. در مواردی پزشک ممکن است برای تشخیص، تست سرعت راه رفتن و سنجش تراکم استخوان را تجویز نماید. در این تست تراکم استخوان اندازه گیری و پوکی استخوان مورد آزمایش قرار می گیرد. در برخی موارد پزشک ممکن است آزمایش اندازه گیری قدرت دست را نیز تجویز نماید.
درمان بیماری سارکوپنیا
تاکنون داروی خاصی برای درمان سارکوپنیا ارائه نشده است. همچنین پژوهشگران در حال استفاده از هورمون های رشد و تستوسترون بوده تا به افراد کمک شود با افزایش سن، توده عضلانی خود را حفظ نمایند. به طور کی یکی از مراحل درمان همه بیماری ها و مشکلات جسمی و روحی، کنترل علائم مربوط به آن است که در سارکوپنیا شامل موارد زیر می باشد:
ورزش منظم
برای افزایش قدرت عضلات، توده عضلانی و تراکم استخوان تمرینات هوازی یا بی هوازی موثر است. جلسات آموزشی بایستی به مدت نیم ساعت سه یا چهار بار در هفته به مدت ۱۰ تا ۱۲ هفته تکرار شود. قوی ترین روش برای مبارزه با سارکوپنیا، فعال نگه داشتن عضله ها از طریق ورزش منظم می باشد.
همچنین تمرینات تناسب اندام هم در درمان بیماری موثر است. این تمرینات تناسب اندام شامل ورزش های هوازی و تمرین استقامتی سبب افزایش ضربان قلب شده و موجب کنترل می شود. دوچرخه سواری، پیاده روی، دویدن و … به افزایش حجم عضلات کمک می کند.
روغن ماهی
مطالعات حاکی از آن است انجام ورزش منظم به همراه مصرف روغن ماهی سبب افزایش قدرت و اندازه ماهیچه در خانم های مبتلا به سارکوپنیا شده است.
استفاده از پروتئین کافی
استفاده از پروتئین ۰.۴۵ گرم/ کیلوگرم در روز نشان داد که بر روی ماهیچه های بدون چربی و عملکرد بدنی تاثیر منفی دارد. پژوهش ها حاکی از آن است که ۱.۲-۱.۵ گرم/کیلوگرم پروتئین در روز برای افراد کهنسال، و ۰.۸ گرم در روز برای افراد میانسال کافی می باشد.
ضمنا مطالعات نشان می دهد میزان مطلوب پروتئین ۲۵-۳۰ گرم در هر وعده غذایی باید در تمام وعده های غذایی روزانه به صورت مساوی توزیع گردد. متابولیسم پروتئین تقریبا بعد از مصرف سی گرم در هر وعده غذایی نسبتا پایدار است. از این رو اضافه کردن پروتئین بیشتر موجب تحریک بیشتر پروتئین در بافت ماهیچه ای نخواهد شد.
کراتین
کراتین پروتئین کوچکی است که معمولا در کبد ساخته می شود. هر چند بدن به اندازه کافی می تواند از کمبود آن ممانعت کند ولی کراتین در رژیم غذایی به عنوان مکمل می تواند سبب رشد عضلات شود.
مکمل های دارویی
مصرف مکمل ویتامین دی برای افراد مبتلا به سارکوپنیا حائز اهمیت است. هورمون های استروژن و تستوسترون به علت اثرات آنابولیکی می توانند به افزایش توان ماهیچه ها کمک نمایند. با این وجود عوارض جانبی مرتبط به رشد بدخیم یا اختلالات متابولیک هم با استفاده از هورمون ها دیده می شود.
منبع :
برچسب :